เกร็ดความรู้ด้านศาสนาในพิธีบำเพ็ญกุศล อุทิศถวายเป็นพระราชกุศลแด่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เรื่อง สืบสานพระราชปณิธาน สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระมหากรุณาธิคุณด้านศาสนา ๕ ศาสนา แห่งพระบรมราชชนนีพันปีหลวง โดยกรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม

กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม น้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณอย่างหาที่สุดมิได้ ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ผู้ทรงอุปถัมภ์และส่งเสริมกิจการทางศาสนาในประเทศไทยทุกศาสนาอย่างเท่าเทียม ทั้ง ศาสนาพุทธ ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต์ ศาสนาพราหมณ์–ฮินดู และศาสนาซิกข์ อันสะท้อนถึงพระปณิธานแน่วแน่ในการธำรงไว้ซึ่งความสงบสุข ความเข้าใจ และความสามัคคีของพสกนิกรไทยทุกหมู่เหล่า สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระผู้ทรงเป็นเอกอัครศาสนูปถัมภก ผู้ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณอันยิ่งใหญ่ต่อศาสนาทุกศาสนาในประเทศไทย ทรงอุปถัมภ์และส่งเสริมกิจการทางศาสนาอย่างเสมอภาค ทั้งศาสนาพุทธ ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต์ ศาสนาพราหมณ์–ฮินดู และศาสนาซิกข์ อันเป็นการธำรงรักษารากฐานแห่งคุณธรรมและจิตวิญญาณของแผ่นดินไทยให้มั่นคงสืบไป พระราชกรณียกิจทั้งหลายของพระองค์สะท้อนถึงพระปณิธานอันแน่วแน่ในการธำรงไว้ซึ่งความสงบสุข ความเข้าใจ และความสามัคคีของพสกนิกรไทยทุกหมู่เหล่า เพื่อให้ทุกศาสนาอยู่ร่วมกันด้วยความเคารพ เอื้ออาทร และสันติสุข ตลอดรัชกาล พระองค์ทรงบำเพ็ญพระราชกรณียกิจน้อยใหญ่นานัปการเพื่อทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นศาสนาประจำชาติและเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนไทย

พระราชกรณียกิจด้านศาสนา พระองค์ทรงตระหนักถึงความสำคัญของการอุปถัมภ์ศาสนา นอกจากจะทรงเป็นพุทธศาสนิกชนผู้ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจทางศาสนาอย่างสม่ำเสมอแล้ว ยังทรงทะนุบำรุงศาสนาต่าง ๆ ในประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นศาสนาพุทธ ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต์ ศาสนา พราหมณ์-ฮินดู และศาสนาซิกข์ ทั้งนี้เพราะทรงถือว่าทุกศาสนา ล้วนมีความสำคัญ ในฐานะเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจของประชาชนเช่นเดียวกัน นอกจากนี้ พระองค์ยังเสด็จพระราชดำเนิน หรือโดยเสด็จพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ไปในงานพิธีของศาสนาต่าง ๆ

พระราชกรณียกิจด้านการพระพุทธศาสนา พระองค์ทรงศรัทธาในพระพุทธศาสนามาตั้งแต่ครั้งยังทรงพระเยาว์ ด้วยทรงรับการอบรมพื้นฐานความรู้เรื่องศาสนามาจากพระบิดา พระมารดา คือ พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทรบุรีสุรนาถ และหม่อมหลวงบัว กิติยากร ทรงเป็นพุทธศาสนิกชนที่เคร่งครัด ทรงเคารพนอบน้อม ในพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ ทรงบำเพ็ญกุศลทุก ๆ ทาง เช่น ทรงบาตร ทรงเก็บดอกไม้มาบูชาพระ ทรงสวดมนต์บูชาพระรัตนตรัยได้ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ น้ำพระราชหฤทัยเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ทรงยึดมั่นในสัจจะ อยู่ในโอวาทพระบิดา พระมารดา และครูอาจารย์ 

นอกจากพระมหากรุณาธิคุณด้านพระพุทธศาสนาแล้ว พระองค์ยังทรงให้ความอุปถัมภ์ศาสนาอื่น ๆ ด้วยพระเมตตาอันเปี่ยมล้น ทรงเป็นแบบอย่างแห่งผู้นำทางจิตวิญญาณที่ยึดมั่นในความเสมอภาคและสันติภาพของศาสนาทั้งมวล พระราชกรณียกิจด้านการศาสนาอิสลาม ครั้งเมื่อเสด็จแปรพระราชฐานไปเยี่ยมราษฎรในภาคใต้ ซึ่งส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม มีขนบธรรมเนียมแตกต่างออกไปตามหลักปฏิบัติของศาสนา ก็ทรงพระกรุณาเสด็จพระราชดำเนินไป ทรงเยี่ยมราษฎรเหล่านั้นโดยมิได้เว้น เพราะทรงถือว่าทุกคนเป็นราษฎรของพระองค์เช่นเดียวกัน ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมมัสยิดหลายแห่ง และพระราชทานเงินบำรุงมัสยิดนั้น ๆ ในเดือนรอมฎอน ซึ่งเป็นเดือนที่ชาวมุสลิมถือศีลอด ยังทรงพระกรุณาพระราชทานอินทผาลัมแก่อิหม่าม ในเขตสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เมื่อวันที่ ๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมมัสยิดกลาง จังหวัดปัตตานี และเมื่อวันที่ ๒๓ กันยายน พ.ศ. ๒๕๒๙ เสด็จพระราชดำเนินไปในพิธีพระราชทานโล่เกียรติคุณ และรางวัลอิหม่ามที่ปฏิบัติงานดีเด่น จากจังหวัดปัตตานี ยะลา นราธิวาส สตูล และสงขลา เป็นต้น พระราชกรณียกิจด้านการศาสนาคริสต์

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงให้ความสำคัญต่อศาสนาคริสต์ และทรงมีพระกรุณาต่อคริสตชนชาวไทยเสมอมา เช่น เมื่อวันที่ ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๗ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วย สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้เสด็จพระราชดำเนินในงานฉลองครบรอบ ๓๐๐ ปี ของวัดคอนเซ็ปชัญแห่งพระแม่เจ้า เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๗ สมเด็จพระสันตะปาปาจอห์น ปอล ที่ ๒ ได้เสด็จเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ และได้เข้าเฝ้า พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ณ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท โดยมีสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พันปีหลวง และพระบรมวงศานุวงศ์ร่วมในการรับเสด็จ สมเด็จพระสันตะปาปา ประมุขแห่งคริสต์ศาสนา ด้วยความเคารพยกย่องอย่างสมพระเกียรติ ยังความปลื้มปีติและชื่นชมยินดีมาสู่คริสต์ศาสนิกชนในประเทศไทยเป็นอย่างยิ่ง พระราชกรณียกิจด้านการศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ถือเป็นศาสนาที่มีอยู่ในประเทศไทยมาช้านาน เมื่อมีพระราชพิธีตามโบราณราชประเพณีมักจะมีการประกอบพิธีพราหมณ์-ฮินดู เช่น เมื่อพุทธศักราช ๒๕๐๖ เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรนาฏศิลปะภารตวรรษ ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ ๑๑ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๑๒ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินทรงเป็นประธานในพิธีเปิดเทวาลัย “เทพมณเฑียร” ณ สมาคมฮินดูสมาช ถนนศิริพงษ์ แขวงสำราญราษฎร์ เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร พระราชกรณียกิจด้านการศาสนาซิกข์ ในประเทศไทย ผู้ที่นับถือศาสนาซิกข์ส่วนใหญ่จะประกอบอาชีพค้าขาย เมื่อครั้งวันครบรอบ ๕๐๐ ปี แห่งศาสนาซิกข์ ผู้ที่นับถือศาสนาซิกข์ในประเทศไทยได้จัดงานฉลอง ซึ่งพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเป็นประธานในพิธี ณ โรงละครแห่งชาติ ศาสนิกชนชาวไทยซิกข์ยังคงจดจำและน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณอย่างหาที่สุดมิได้ มาโดยตลอดจวบจนทุกวันนี้ 

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงตระหนักถึงความสำคัญในการอุปถัมภ์ศาสนา นอกจากจะทรงเป็นพุทธศาสนิกชน ที่ปฏิบัติพระราชกรณียกิจทางศาสนาอย่างสม่ำเสมอแล้ว ทรงทะนุบำรุงศาสนาต่าง ๆ เพราะทรงถือว่าทุกศาสนาต่างก็มีความสำคัญในฐานะเป็นเครื่องมือยึดเหนี่ยวจิตใจของประชาชนเช่นเดียวกัน นอกจากนี้ พระองค์จะเสด็จพระราชดำเนิน หรือโดยเสด็จพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ไปในงานพิธีของศาสนาต่าง ๆ โดยมิทรงเลือกว่าเป็นงานพิธีของศาสนาใด บางครั้งก็เสด็จพระราชดำเนินโดยลำพังพระองค์เดียว ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจด้วยความเคารพในประเพณีของศาสนานั้น ๆ อย่างดียิ่ง

ที่มา : หนังสือพิธีทางศาสนามหามงคล ๕ ศาสนา เฉลิมพระเกียรติฯ เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๑๒ สิงหาคม

[กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม]